1. Ngày ấy… Liên Xô chỉ mất có tám thángđể xây dựng NIP-16.
Vào tháng Ba năm 1960, khoảng 5.000 lính nghĩa vụ công binhHải quân Liên Xô bắt đầu xây dựng cơ sở này. Việc xây dựng được tiến hành 24/7,không có ngày nghỉ.
Các kỹ sư hải quân Liên Xô đã có sự khéoléo có thể nó là kỳ diệu: Họ đã sử dụng những đoạn thân tàu, lấy từ những tàungầm đã ngừng hoạt động, sau đó được gắn vào bộ phận của một cây cầu đường sắtcũ để tạo thành cấu trúc ăng-ten. Một cơ chế xoay khổng lồ được chế tạo từ kếtcấu xoay của khẩu pháo chính từ thiết giáp hạm Sevastopol chưa hoàn thiện. Thiếtkế của cả hệ thống này được phát triển tại Nhà máy cơ khí Leningrad, LMZ.
Thử nghiệm tích hợp đầu tiên của tổ hợpliên lạc Pluton đã hoàn thiện được tiến hành vào ngày 27 tháng 9 năm 1960.
Trong quá trình thử nghiệm đầu tiên,ăng-ten khổng lồ ADU-1000 được sử dụng để theo dõi các ngôi sao trên bầu trời –nó chính là thành phần chính của hệ thống, thứ mà chúng ta bao giờ cũng bị đậpvào mắt. Thực tế, cơ sở NIP-16 ở Yevpatoria bao gồm hai địa điểm cách nhau 10km: trạm tiếp nhận tại Địa điểm 1, gần làng Vitino và trạm phát tại Địa điểm 2,gần làng Uyutnoe.
Cơ sở 1 “tiếp nhận” có hai ăng-tenADU-1000 được thiết kế để nhận tín hiệu ở dải tần 320 mm. Địa điểm 1 còn bao gồmmột trung tâm liên lạc, các tòa nhà kỹ thuật cho cơ sở Pluton và một nhà máyphát điện diesel. Một cơ sở cung cấp nitơ lỏng cho hệ thống làm mát của máy thusóng.
Cơ sở 2, “Điểm phát” tập trung xung quanhăng-ten ADU-1000 của tổ hợp Pluton (Sao Diêm Vương), bao gồm tám đĩa dài 16 métđược sắp xếp thành hai hàng. Nó được thiết kế để gửi lệnh điều khiển chuyến baytới tàu vũ trụ với sự trợ giúp của máy phát 120 kilowatt, hoạt động ở dải tần390 mm.
Cùng với các địa điểm liên lạc, NIP-16 ởYevpatoria, còn có một trung tâm xử lý đo từ xa được thành lập vào năm 1973.Vào tháng 10 năm 1967, một cơ sở điều khiển các hành trình (vũ trụ) đặc biệt đượcthành lập ở Yevpatoria để hỗ trợ chương trình mặt trăng có người điều khiển. Bấtchấp việc Liên Xô hủy bỏ cuộc đổ bộ lên mặt trăng vào năm 1974, cơ sở này vẫntiếp tục hoạt động cho đến năm 1980. Ngoài ra, vào năm 1978, Bộ Quốc phòng LiênXô đã thành lập Bộ Chỉ huy Dự phòng “ZKP,” để liên lạc với nhiều vệ tinh quân sựcủa Liên Xô.
Sở dĩ nó được gọi là “trạm theo dõi khônggian sâu” vì có tầm với của sóng tới 300 triệu ki-lô-mét vào không gian sâu củavũ trụ.
Với sự tan rã của Liên Xô năm 1991, Ngađã từ bỏ trạm mặt đất ở Crimea, tuy nhiên chính phủ Ukraine đã nỗ lực bảo tồnnó. Vào thời điểm phóng tàu vũ trụ Phobos-Grunt vào năm 2011, địa điểm ở Yevpatoriađược điều hành bởi Trung tâm Phương tiện Không gian Quốc gia Ukraine, NTsUIKS.Những hoạt động này trong khuôn khổ kế hoạch dự kiến sẽ hỗ trợ các chuyến baythuộc chương trình vũ trụ của Nga.
Việc chương trình không gian của Nga mấtquyền kiểm soát đối với “Trạm liên lạc không gian sâu Crimea”, trả về choUkraine đã khiến mạng lưới theo dõi của nước này bị mù một phần. Thậm chí, phạmvi phủ sóng còn bị khuyết thê thảm hơn khi hạm đội tàu theo dõi bổ sung củaLiên Xô, vốn được cho là có khả năng mở rộng mạng lưới trên toàn cầu, rơi vàotình trạng hư hỏng trong những năm 1990 cùng với một nước Nga hỗn loạn. Nếukhông có những cơ sở và thiết bị này, chương trình không gian của Nga chỉ có thểliên lạc với tàu vũ trụ hoặc vệ tinh khi chúng đi qua lãnh thổ Nga. Có một lựachọn khác (và có lẽ là duy nhất) là nhờ NASA kết nối chúng vào mạng lưới liên lạcvà theo dõi dựa trên vệ tinh của Hoa Kỳ.
Đến năm 2012, chiến lược không gian củaNga đã đề ra nhu cầu phát triển một trung tâm điều khiển không gian sâu mới trướcnăm 2030. Cơ sở này sẽ được đặt tại miền nam nước Nga, nhưng không rõ việc sápnhập Crimea vào năm 2014 sẽ ảnh hưởng như thế nào đến các kế hoạch này, hay nócó đề nghị… sáp nhập bán đảo để chiếm trung tâm Yevpatoria hay không. Trên thựctế, xét đến khoản đầu tư dài hạn cần thiết cho việc phát triển và vận hành cáccơ sở kiểm soát mặt đất, quyết định đặt bất kỳ cơ sở hạ tầng nào như vậy ởCrimea sẽ là một phép thử về việc liệu Nga có tự tin về việc giữ được bán đảonày dưới sự kiểm soát của mình trong tương lai hay không...
Nhưng việc sáp nhập Crimea vào năm 2014đã tạo cơ hội cho Nga tăng cường khả năng liên lạc với tàu vũ trụ và các vệtinh quân sự của mình. Song song đó là việc Bộ Quốc phòng nước này tiếp tục nỗlực kích hoạt lại các trạm theo dõi và kiểm soát trên bán đảo. Vào ngày 28tháng Ba năm 2014, một trang web của Ukraina có tên là “Dumskaya dot net,” dẫncác nguồn tin giấu tên cho biết rằng “210 trong số 235 nhân viên tại trạm mặt đấtYevpatoria đã đồng ý làm việc cho chính quyền Nga.”
Họ bình luận thêm, với trình độ chuyênmôn đặc biệt và kinh nghiệm làm việc của các nhân viên này, thực chất họ có lẽcũng không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận lời đề nghị của Nga hoặc đốimặt với nguy cơ mất việc làm.” Đồng thời, cờ của Liên bang Nga và Lực lượngphòng không và vũ trụ Nga (VKO) đã được treo lên, đánh dấu việc chuyển giao cơsở này dưới sự kiểm soát của Bộ Quốc phòng Nga. Bộ Quốc phòng Nga theo truyềnthống, vẫn quản lý mạng lưới kiểm soát mặt đất ở Liên Xô trước đây và vẫn giữ vaitrò đó ở nước Nga ngày nay.
Cựu giám đốc cơ quan vũ trụ Roscosmos củaNga, Oleg Ostapenko, vào tháng 5 năm 2015 đã dẫn đầu một phái đoàn quan chức vũtrụ đến Crimea để đánh giá tình trạng của NIP-16, đồng thời lên kế hoạch phục hồivà tái hòa nhập cơ sở này vào mạng theo dõi không gian của Nga.
Người ta đánh giá và thời điểm đó rằng:“Hệ ăng-ten dài 70 mét độc đáo tại Yevpatoria là tài sản thực sự quan trọng duynhất ở Crimea đối với chương trình không gian của Nga”. Mặc dù tất cả các đĩaăng-ten hiện có khác phải phải được đại tu nâng cấp theo các tiêu chuẩn và côngnghệ mới để giám sát và điều khiển vệ tinh, nhưng đây vẫn là một mỏ vàng đối vớilực lượng Hàng không vũ trụ Nga. Cho đến thời điểm đó, họ chỉ có một cơ sởtương tự ở Primorsky Krai bên bờ Thái Bình Dương. Ngoài ra, có một cơ sở khácđang được xây dựng dở ở Uzbekistan, vẫn chưa hoàn thành do thiếu kinh phí. Cơ sởở Uzbekistan ước tính ngốn số tiền từ 60 đến 100 triệu USD.
Theo kế hoạch, trạm Yevpatoria sẽ đượchòa sóng vào mạng theo dõi chung của Nga – nơi cung cấp thông tin liên lạc trênhầu hết lãnh thổ Nga – sẽ là trung tâm chính để ra lệnh cho tàu vũ trụ của Ngatrước ngày 1 tháng 12 năm 2020. Khi đó, với vị trí tuyệt vời ở Biển Đen củamình, nó sẽ tăng cường đáng kể khả năng của Nga trong việc theo dõi tàu vũ trụ,ngay cả những tàu bị giới hạn trong quỹ đạo thấp gần Trái đất, như tàu vũ trụSoyuz, Trạm vũ trụ quốc tế và nhóm vệ tinh của nó.
Tối nay hay sáng sớm nay gì đó – ngày 24/06/2024,lực lượng Ukraine đã tấn công thành công trung tâm liên lạc và theo dõi khônggian NIP-16 của Nga ở Vitino, Crimea bằng nhiều tên lửa đạn đạo chiến thuậtMGM-140 ATACMS. Nhiều khu vực của cơ sở đang cháy. Như vậy chúng ta hiểu, trạmbị tấn công là “trạm nhận.”
Để hiểu được tại sao Ukraine lại phải tấncông trạm mặt đất này, và vai trò của nó như thế nào với hoạt động quân sự,chúng ta cần xem lại một chút về nguyên tắc hoạt động của vệ tinh, chẳng hạn hệthống GPS, hay của Nga là Glonass. Ví dụ, hệ thống bao gồm 24 vệ tinh thường trực(và 3 vệ tinh dự phòng) bay vòng quanh trái đất trên 6 quỹ đạo ở độ cao 20.200km. Mỗi vệ tinh này được trang bị bốn đồng hồ nguyên tử cực kỳ chính xác(0,000000001s), mỗi vệ tinh sẽ phát ra 2 tần số sóng vô tuyến phục vụ cho mụcđích định vị đó là: Sóng L1 có tần số 157,42 MHz và sóng L2 có tần số 1227,6 MHz.
Với sự bố trí 24 vệ tinh trên 6 quỹ đạo,nó cho phép máy thu tín hiệu GPS dù ở bất cứ đâu trên trái đất, ngày cũng nhưđêm, đều có thể được “ nhìn thấy” tối thiểu 4 đến 8 vệ tinh. Điều này đủ điềukiện để máy thu tín hiệu được tọa độ điểm đo và độ lệch thời gian giữa đồng hồvệ tinh và đồng hồ máy thu.
Đó là phần các vệ tinh bay trên trời. Tiếptheo đến phần kiểm soát và điều khiển (Control), bao gồm 5 trạm kiểm soát vàthu dữ liệu, 1 trạm điều khiển trung tâm, 3 trạm truyền số liệu của NASA. Nămtrạm kiểm soát và thu dữ liệu được đặt tại Hawaii, Colorado Springs, AscensionIslands, Diego Garcia và Kwajalein. Trạm kiểm soát và thu dữ liệu có nhiệm vụtheo dõi các tín hiệu vệ tinh để kiểm soát sự hoạt động và tính toán quỹ đạo củachúng. Mỗi trạm được trang bị các máy thu tín hiệu mã P, liên tục theo dõi khoảngcách đến tất cả các vệ tinh quan sát được. Sau đó, kết quả hiệu chỉnh của nămtrạm này được gửi về trạm điều khiển trung tâm.
Trạm điều khiển trung tâm: được đặt tạicăn cứ không quân của Mỹ gần Colorado Springs, có nhiệm vụ nhận dữ liệu của nămtrạm kiểm soát để xử lý, tính ra lịch tọa độ vệ tinh chính xác và tính các sốhiệu chỉnh đồng hồ của từng vệ tinh. Ngoài ra, trạm này còn điều khiển các sốhiệu chỉnh quỹ đạo của từng vệ tinh và điều khiển việc thay thế các vệ tinh đãngừng hoạt động bằng các vệ tinh dự phòng. Ba trạm truyền số liệu: được đặt tạiAscension Islands, Diego Garcia và Kwajalein; có nhiệm vụ nhận dữ liệu từ trạmđiều khiển trung tâm gửi lên các vệ tinh, đồng thời ra các lệnh điều khiển vệtinh đi đúng quỹ đạo định trước.
Như vậy, ngoài các vệ tinh người ta cònphải phát triển cả các trạm theo dõi mặt đất để giao tiếp với các vệ tinh đó,tính toán và điều chỉnh chúng. Đối với hoạt động quân sự, ứng dụng của hệ thốngnày có thể là chụp không ảnh từ vệ tinh với độ phân giải cao, hình ảnh 3D theothời gian thực… và quan trọng là cung cấp công cụ điều khiển vũ khí. Ví dụ mộtquả tên lửa có điều khiển có thể được lái từ nơi nó được bắn đi, nhưng thờigian nó khuất sau đường chân trời rất ngắn, từ đó trở đi nó phải được điều khiểnthông qua vệ tinh, và trạm mặt đất chính là đóng vai trò quan trọng trong quátrình đó.
Hai ví dụ này chỉ là hai ví dụ điển hìnhcủa ứng dụng hệ thống vệ tinh và trạm mặt đất vào hoạt động quân sự.
Xem trên ảnh vệ tinh chúng ta thấy mộtdãy đĩa chảo ăng-ten vẫn còn nguyên, nhưng những tòa nhà bên cạnh cháy sém hếtcả. Có vẻ người Ukraine vẫn muốn giữ cho hệ thống ăng-ten đó nguyên vẹn. Dù saocũng là một kỳ công về kỹ thuật cơ khí.
2. Một số nhóm vũ trang của phe ly khai Hồigiáo tấn công lực lượng an ninh Nga trong và xung quanh thủ đô Makhachkala củaDagestan…
Những người ly khai đã giết chết một sốngười ngay tại đồn cảnh sát và chiếm giữ các đồn này cũng như các tòa nhà hànhchính khác trong khu vực. Một số tòa nhà bị đốt phá. Cho đến nay các báo cáocho biết đã có 17 người chết, 15 trong số đó là cảnh sát viên, 2 thường dân.Nhóm li khai cũng có đến 6 người ch.ết.
Bình loạn : Đọc trên mạng thì thấy nói rằng, dânDaghestan đã bắt đầu phản ứng với hoạt động bắt lính nên “bật” lại. Quá trìnhnày thì chẳng có gì là lạ, chúng ta đã dự đoán với nhau từ trước, lâu lắc rồi.Sẽ còn nhiều vụ nữa, và sẽ ngày một nghiêm trọng. Xu thế tan rã của Nga làkhông thể tránh khỏi.
3. Một số tin tức đáng chú ý khác
- Mỹ: Mỹ đãcho phép Ukraine tấn công lãnh thổ Nga trong phạm vi 100 km tính từ biêngiới, theo The Washington Post.
- Đức: AFU đã bắt đầu pháo kích vào Nga bằngpháo binh Đức, The Moscow Times đưa tin.
- Hôm qua hai hệ thống “Pantsir-S1” củaNga đã bị phá hủy.
- Hàn Quốc có thể cung cấp cho Ukraine hệ thống phòng không và đạn pháo 155 mm, tùy thuộcvào lập trường của Nga đối với Triều Tiên, theo Yonhap.
- Zelensky yêu cầu được cung cấp thêm 7khẩu đội Patriot; trước mắt Ukraina chắc chắn sẽ nhận được ba (từ Đức, Hà Lanvà Rumani), có thể thêm một từ Hoa Kỳ, cộng với một SAMP/T từ Ý.
- Zelensky đặt mục tiêu đàm phán về sự kếtthúc thực sự của cuộc chiến với Nga tại hội nghị thượng đỉnh hòa bình sẽ được tổchức lần thứ hai.
- Ukraine và EU sẽ ký thỏa thuận đảm bảoan ninh vào ngày 26 tháng Sáu, DW đưa tin.
- Có thêm Barbados và Quần đảo Marshall ủnghộ thông cáo cuối cùng của Hội nghị Thượng đỉnh Hòa bình, Zelensky nói.
- Theo Financial Times, lô đạn dược xuấtkhẩu của Serbia trị giá khoảng 800 triệu euro, đã đến Ukraine thông qua bên thứba.
- Hợp tác Romania – Ukraine: các tổ hợpquốc phòng PATROMIL của Romania và NAUDI của Ukraine đã ký một biên bản ghi nhớhợp tác trong việc xây dựng khu liên hợp công nghiệp quân sự.
- Quân đội Nga đã chấm dứt chiến đấu ởkhu vực Kharkiv và đang rút các đơn vị để bổ sung, phục hồi – theo người phátngôn của “Nhóm lực lượng Khortytsia” của Lực lượng vũ trang Ukraine.
- Bất chấp báo chí phía đông nước Làotung tin chiến thắng, lực lượng Nga vẫn dậm chân tại chỗ với những đợt tấn côngngày càng đuối theo thời gian – nguồn: mạng xã hội. Mỗi lần Nga tấn công, lựclượng Ukraine lùi lại rồi dùng pháo binh bắn chặn, sau khi nhóm quân tấn công củaNga đuối, Ukraine dùng xe bọc thép Bradley phản kích rất nhanh tiêu diệt gầnnhư sạch sẽ nhóm quân đó rồi rút cũng nhanh không kém.
Bình loạn : Cú tấn công vào trạm kiểm soát khônggian Nga đang chiếm giữ trên bán đảo Crimea – bên bờ vịnh Yevpatoria và nhiều mụctiêu ở sân bay Saky gần đó, là một bước quan trọng nữa đi đến việc đưa khả năngtấn công (và cả phòng thủ nữa chứ) của lực lượng hàng không – vũ trụ Nga ở khuvực phía nam nước này, về số không.
Trong một diễn biến khác, bất chấp ý đồquá rõ này của người Ukraine, Nga tiếp tục chuyển về từ quần đảo Kuril một giànS-300 – có lẽ là một trong những hệ thống cuối cùng của nước này. Sáng nay nóichuyện với một người bạn, thì những hệ thống cũ có từ trước chiến tranh đối vớiNga là rất quan trọng vì chúng được lắp bằng những linh kiện tốt. Phòng tuyến bảovệ Crimea từ trên không là rất quan trọng, vì không có nó những phòng tuyến mặtđất coi như không có. Khi nào chẳng còn giàn phòng không nào, thì sẽ có sự kiệnđể chúng ta xem. Với tốc độ này thì chẳng mấy thời gian nữa đâu.
Nhóm du kích “ATESH” đã tiến hành vụ pháhoại ở Rostov trên sông Đông. Đó là vụ đốt tủ chuyển tiếp trên tuyến đường sắtRostov trên sông Đông – Mariupol. Như vậy là tuyến này đã hoạt động nhưng mớichỉ đến được Mariupol. Từ đó trở đi, Nga dùng đường bộ. Đúng như tôi nhận xét ởcác bài trước, thứ nhất tuyến đường bộ từ Rostov trên sông Đông sang Mariupollà không dùng được, không phải là không có đường mà là do du kích thường xuyêntấn công, và Nga thì quá phụ thuộc đường sắt, nôm na là không đủ xe tải. Thứ hai,từ Mariupol sang phía tây, vẫn đang dùng xe tải theo đường bộ, đây là một khókhăn cho Nga. Tuy nhiên tuyến đường sắt này là một nỗ lực thành công của chúngvà chắc chắn đây là một bất lợi cho Ukraine. Chúng ta hãy chờ xem họ đối phó vớivấn đề này như thế nào.
Có tin tức Nga tập trung 90.000 quân gầnbiên giới với Ukraine để tiến hành một chiến dịch tấn công nữa – tin này do thứtrưởng thứ nhất bộ Quốc phòng Ukraine, Ivan Gavryliuk cho biết. Tôi đã bình luậnvới mấy anh em: Chiến dịch Kharkiv thế cũng là may, Nga tấn công khá vớ vẩn vàtrùng với thời điểm đạn chưa thực sự đến dồi dào cho quân Ukraine. Nhưng sau đókhi có đạn rồi thì lại hơi… tiếc, vì Nga tấn công thế là nhỏ. Nếu chiến dịch90.000 quân này sẽ diễn ra, thì với độ tự tin hiện nay của lực lượng vũ trangUkraine, có khi lại là tốt. Nếu phá tan được nó, thì tác động của chiến thắng củaUkraine đến cuộc chiến chắc chắn không nhỏ. Chỉ sợ Nga không đủ nguồn lực và lựclượng để tổ chức một trận to to như thế nữa.
PHÚC LAI 24.06.2024
